สกสว. เปิดตัว “Thailand Open Science for ALL” เปิดโลกนวัตกรรม เปิดรับวิทยาการ ร่วมสร้างอนาคตไทย

• Tweet
• 

สกสว. ขับเคลื่อน “Thailand Open Science for ALL” ภายใต้แนวคิด ‘เปิดโลกนวัตกรรม เปิดรับวิทยาการ ร่วมสร้างอนาคตไทย’ งานวิจัยต้องเดินทางถึงมือประชาชน ความรู้ต้องกลายเป็นพลังขับเคลื่อนชีวิตของคนไทยทุกคนได้จริง และพัฒนาระบบ ววน. ของประเทศให้เปิดกว้าง โปร่งใส และมีส่วนร่วม ทุกภาคส่วนเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากองค์ความรู้และนวัตกรรมอย่างทั่วถึงและเท่าเทียม

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดยสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ภายใต้กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) จัดการประชุม TSRI Policy Advocacy Series ครั้งที่ 5 “Thailand Open Science for ALL” เพื่อผลักดันนโยบายสำคัญการพัฒนาประเทศด้วยระบบ ววน. ผ่านการประกาศเจตนารมณ์ของ สกสว. ในการขับเคลื่อน “Thailand Open Science” ให้เป็นกรอบยุทธศาสตร์ระดับชาติที่เชื่อมโยงทุกภาคส่วนของระบบ ววน. เข้าด้วยกัน เพื่อสร้างประโยชน์สุขแก่ประชาชนและยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ

ศ.ดร.สมปอง คล้ายหนองสรวง ผู้อำนวยการ สกสว. กล่าวว่า เวทีนี้ถือเป็นอีกก้าวสำคัญที่ทุกคนจะร่วมกันสร้างระบบ ววน. ที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมไทยอย่างยั่งยืนภายใต้แนวคิด “เปิดโลกนวัตกรรม เปิดรับวิทยาการ ร่วมสร้างอนาคตไทย” โดยขับเคลื่อน Open Science ของประเทศที่ครอบคลุมมิติเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ให้ก้าวข้ามจากระดับแนวคิดสู่การปฏิบัติจริง รวมถึงสร้างสังคมแห่งปัญญา “สกสว. มุ่งผลักดันให้ Open Science เป็นระบบที่เปิดกว้าง โปร่งใส และร่วมมือกันทุกภาคส่วน เพื่อให้ความรู้จากงานวิจัยเข้าถึงคนทุกระดับ กลายเป็นพลังในการพัฒนาชีวิตและเปลี่ยนแปลงประเทศไปในทางที่ดีขึ้น

ด้าน ศ.เกียรติคุณ ดร. นพ.สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ประธานกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กสว.) กล่าวว่า หลักการของ Open Science คือ 1) ต้องพิจารณาว่าจะเปิดกว้างอย่างไร ประชาชนควรมีสิทธิกำหนดโจทย์และกระบวนการด้วย 2) วิทยาศาสตร์ไม่ควรอยู่ในกลุ่มนักวิจัยเท่านั้น แต่ควรดำเนินการแบบสหวิทยาการ เช่น เอกชนและประชาชนเข้ามาทำ Citizen Researchers และเปิดให้นานาชาติเข้ามาร่วมดำเนินการ 3) Open Journal ต้องให้ประชาชนเข้าถึงผลการวิจัยและองค์ความรู้ 4) การใช้ประโยชน์จากข้อมูล ทำอย่างไรประชาชนถึงเอาไปใช้ได้ ดังนั้นจึงต้องเร่งขับเคลื่อนและเชิญชวนให้ทุกฝ่ายมาร่วมกันทำงาน เปิดข้อมูลให้กับทุกคน และทุกคนมีสิทธิที่จะใช้ได้

“การเปลี่ยนวัฒนธรรมความรู้ของสังคม ไม่ใช่แค่การเปิดเผยข้อมูล แต่คือการกำหนดโจทย์สำคัญ ทำให้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์กลายเป็นของทุกคนและเพื่อทุกคน โดยคืนกลับสู่ประชาชนในรูปของโอกาสและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น การหารือในวันนี้จะนำไปสู่ข้อเสนอนโยบายที่ดีและนำเสนอต่อที่ประชุม Global Research Council (GRC) ปี 2569 ที่ไทยเป็นเจ้าภาพ ซึ่งจะมีหัวข้อเรื่อง Open Science and Sustainable Research โดยงานดังกล่าวจะมีผู้บริหารจากทั่วโลกเข้ามาประชุมด้วย และข้อมูลอยู่ในรายงานของธนาคารโลกด้วยเช่นกัน” ประธาน กสว. กล่าว

ศ.ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ อดีตรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ในฐานะกรรมการติดตามและประเมินผลการสนับสนุนวิทยาศาสตร์ การวิจัยและนวัตกรรม ระบุว่า เหตุผลที่ต้องส่งเสริมวิทยาการแบบเปิดมากขึ้น คือ 1) โลกวิทยาการเปลี่ยนแปลงเร็วมาก จึงจำเป็นต้องเผยแพร่ความรู้ให้รวดเร็วและกว้างขวางกว่าเดิม 2) เทคโนโลยีสารสนเทศเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้การเผยแพร่ความรู้ทำได้อย่างรวดเร็วและเข้าถึงคนจำนวนมาก 3) หลักจริยธรรมสากลการเปิดเผยข้อมูลข่าวสารถือเป็นหลักการที่ยอมรับกันทั่วโลก 4) ประเทศกำลังพัฒนาที่ขาดแคลนทุนทรัพย์สามารถเข้าถึงเทคโนโลยีที่จำเป็นได้ง่ายขึ้น และช่วยลดความเหลื่อมล้ำ 5) ความร่วมมือระดับโลกของประเทศที่พัฒนาแล้วต้องการข้อมูลจากทั่วโลกเช่นกัน เช่น ความหลากหลายทางชีวภาพ แหล่งโรคระบาดใหม่ ๆ ซึ่งมักมาจากประเทศกำลังพัฒนา เราจึงต้องเปิดเผยความรู้ให้แพร่กระจายได้อย่างกว้างขวางและทันท่วงที เพื่อให้เกิดการต่อยอดอย่างมีประสิทธิภาพ ‘วิทยาการแบบเปิด’ จึงเป็นแนวทางสำคัญของโลกยุคใหม่อย่างแท้จริง

สำหรับการเสวนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในหัวข้อ “Open Science in Action: ก้าวสู่อนาคตไทย” ประกอบด้วย คุณนครินทร์ วนกิจไพบูลย์-ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและบรรณาธิการบริหาร บริษัท เดอะสแตนดาร์ด จำกัด, คุณเพ็ญโฉม แซ่ตั้ง-อำนวยการมูลนิธิบูรณะนิเวศ, ศ.ดร.ณรงค์ฤทธิ์ สมบัติสมภพ-ผู้พัฒนาระบบฐานข้อมูลวารสารไทย, ศ.ดร.ยศชนัน วงศ์สวัสดิ์ กรรมการ National Al Committee และ ศ.ดร.ธีรณี อจลากุล ผู้อำนวยการสถาบันข้อมูลขนาดใหญ่ (องค์การมหาชน) ผู้ร่วมเสวนาต่างมองว่าองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และงานวิจัยมีอยู่มากในประเทศไทย โจทย์คือการสร้างความต้องการในการบริโภคข้อมูลวิทยาศาสตร์และวิทยาการแบบเปิด จึงควรมีแพลตฟอร์ม Thailand Open Science for All ที่ทั้งประชาชนทั่วไป สื่อมวลชน สามารถเข้าถึงข้อมูลงานวิจัยได้ง่ายขึ้น

ปัจจุบันสังคมไทยคิดแบบวิทยาศาสตร์น้อยไป ทำให้ฐานคิดของประชาชนและผู้กำหนดนโยบายยังพึ่งพาความเชื่อและอคติมากกว่าข้อมูลเชิงประจักษ์ ควรสร้างวัฒนธรรมใหม่ เช่น สื่อวิทยาศาสตร์ที่สนุกและเปิดกว้าง ข่าววิทยาศาสตร์ขึ้นหน้าแรกเหมือนต่างประเทศ และกระตุ้นให้คนค้นหาความรู้เป็นกิจวัตร ทั้งนี้ โครงสร้างพื้นฐาน Big Data Platform ถูกออกแบบให้สร้าง “ถนนเชื่อม” ให้ข้อมูลไหลจากแหล่งต้นทางเมื่อมีคำสั่ง โดยกุญแจยังอยู่ที่เจ้าของข้อมูลเดิม และข้อมูลดิบถูกลบทิ้งหลังวิเคราะห์ เปิดให้สตาร์ทอัพและผู้ประกอบการใช้ต่อยอดฟรี ลดอุปสรรคด้านค่าลิขสิทธิ์ ทำให้ข้อมูลและเครื่องมือกลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานด้านนวัตกรรมของประเทศ

ขณะที่ระบบฐานข้อมูลงานวิจัยไทยและบทบาทของ TCI โจทย์ใหญ่ของโครงการที่ได้รับทุนจาก กองทุน ววน. คือ ทำอย่างไรให้ประชาชนเข้าถึงองค์ความรู้งานวิจัยไทย 500,000 บทความ ด้วย “ภาษาธรรมชาติ” ผ่าน AI / NLP เพื่อให้เกิดวิทยาศาสตร์พลเมือง (citizen science) อย่างแท้จริง อันเป็นเป้าหมายสูงสุดของ Open Science หรือวิทยาการแบบเปิด ที่ไม่ใช่แค่ความสำเร็จทางเทคโนโลยี แต่คือการสร้างสังคมที่เข้มแข็งขึ้นผ่านการพัฒนาศักยภาพให้กับประชาชนด้วยความรู้และทุกคนมีสิทธิเข้าถึง ขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายที่สร้างประโยชน์ให้ประชาชนได้จริง

You must be logged in to post a comment Login