วันจันทร์ที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2568

ครอบครัวไทยในวิกฤตโควิด -19

On July 25, 2022

โครงการสุขภาพคนไทย ปี 2565 สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับโครงการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เชื่อมร้อยเครือข่ายขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้นำเสนอเรื่องพิเศษประจำฉบับ ในประเด็น “ครอบครัวไทยในวิกฤตโควิด-19”  โดยบอกเล่าสถานการณ์และผลกระทบของโควิด-19 ในเชิงสังคม เศรษฐกิจ และสุขภาพ ที่มีต่อครอบครัวไทย วิถีชีวิตของคนจำนวนมากเปลี่ยนไป และต้องปรับตัวในวิกฤตยาวนานถึง 2 ปี ได้ถึงความเลื่อมล้ำของสังคมในแง่มุมต่าง ๆ อันเป็นผลมาจากการระบาดของโควิด-19 ดังนี้  

การเกิดในยุคโควิด-19

หญิงตั้งครรภ์ติดเชื้อและเสียชีวิตจากโควิด-19 ในประเทศไทย จากข้อมูลจากกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ระบุว่า ระหว่างวันที่ 1 เมษายน-16 ตุลาคม 2564 ที่ผ่านมา มีหญิงตั้งครรภ์ติดเชื้อโควิด-19 จำนวน 4,778 คน ส่วนใหญ่อยู่ในกรุงเทพฯ ปริมณฑลและ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยมีหญิงตั้งครรภ์เสียชีวิต 95 คน และพบว่ามีทารกติดเชื้อโควิด-19 จำนวน 226 คน เละเสียชีวิตในครรภ์ 46 คน กลุ่มหญิงตั้งครรภ์ที่อายุ 35 ปีขึ้นไป พบว่าติดเชื้อมากที่สุด สาเหตุอาจจะมาจากสภาพร่างกายหรือสมาชิกออกไปทำงาน นอกบ้านแล้วนำเชื้อมาจากภายนอก นอกจากนี้การไม่ได้รับวัคซีนในกลุ่มหญิงตั้งครรภ์เป็นปัจจัยหนึ่ง ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อระหว่างครรภ์จำนวนมาก  แม้ว่ารัฐบาลจะกำหนดเป้าหมายการฉีดวัคซีนให้หญิงตั้งครรภ์ต่อปี ให้ได้ 300,000 รายก็ตาม ปัญหาสำคัญอยู่ที่นโยบายของรัฐบาลในระยะแรกที่ไม่ได้มุ่งเน้นการฉีดในหญิงตั้งครรภ์ แต่จะกระจายในกลุ่มผู้สูงอายุมากกว่า  และมีประเด็นความกังวลเกี่ยวกับวัคซีนโควิด-19 สำหรับหญิงตั้งครรภ์ เช่น วัคซีนที่ควรฉีด วัคซีน mRNA หรือวัคซีนเชื้อตาย ฉีดแล้วจะปลอดภัยหรือไม่ ผลต่อเด็กเป็นอย่างไร ควรฉีดเมื่ออายุครรภ์เท่าไหร่ เป็นต้น

เด็กกำพร้าจากโควิด-19 ผลการสำรวจข้อมูลของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ตั้งแต่ 27 กรกฎาคม – 4 กันยายน 2564 พบว่ามีเด็กกำพร้าจากการที่พ่อแม่เสียชีวิต เพราะโควิด-19 จำนวน 369 คน พบว่า กำพร้าพ่อมากที่สุด 180 คน กำพร้าแม่ 151 คน กำพร้าทั้งพ่อและแม่ 3 คน และกำพร้าผู้ปกครอง 35 คน โดยในภาคใต้พบเด็กกำพร้ามากที่สุด 131 คน ร้อยละ 71.54 อยู่ในช่วงอายุ 6-18 ปี และร้อยละ 33.06 เป็นเด็กที่เรียนชั้นประถมศึกษา เด็กกำพร้าที่ยากจนอาจจะต้องหลุดจากระบบการศึกษานำไปสู่ความด้อยโอกาสและเผชิญความเสี่ยงในเรื่องอื่น ๆ ต่อไปในอนาคตจึงต้องบูรณาการช่วยเหลือให้เร็วที่สุด

โควิด-19 กับการชะลอการมีบุตร ของครอบครัวคนรุ่นใหม่  การศึกษาในประเทศไทยพบว่า โดยดเฉพาะเจนวาย (2523-2540) ไม่ต้องการมีลูก  และไม่ต้องการแต่งงานและต้องการเป็นโสดตลอดไป  ดังนั้นการที่จำนวนเด็กเกิดใหม่ ในปี 2564 ลดลงต่ำกว่า 6 แสนคน ซึ่งเป็นครั้งแรกในรอบ 70 ปี 

ลูกและการเลี้ยงดู

การเรียนออนไลน์ จากการศึกษา พบว่านักเรียนจากครัวเรือนที่ยากจนในเขตเมือง ทั้งกรุงเทพฯ และจังหวัดในภาคใต้ มีแนวโน้มที่จะออกจากโรงเรียนกลางคันเพิ่มขึ้นมากที่สุด อันเนื่องมาจากผลรวมของต้นทุนค่าเสียโอกาสางการศึกษาที่เพิ่มขึ้น ได้แก่ การสูญเสียการเรียนรู้จากการปิดโรงเรียน และการลดการเรียนในในแต่ละวิชาโดยปรับไปเรียนแบบผสมผสาน การเรียนออนไลน์มีผลกระทบหลักๆ คือ ความเครียด ไม่มีสมาธิในการเรียน  เรียนไม่รู้เรื่อง การบ้านเยอะ ฯลฯ นอกจากเด็กแล้ว พ่อแม่ผู้ปกครองก็ต้องเรียนรู้และปรับตัวไปพร้อมกับเด็กด้วย และต้องมีวิธีการสื่อสารเชิงบวก เพื่อมาให้บั่นทอนกำลังใจ และสร้างความกดดันหรือเพิ่มความเครียดให้เด็ก หากผู้ปกครองไม่เข้าใจสถานการณ์ มีความคาดหวังสูง จะทำให้เด็กต่อต้านและไม่อยากเรียน หรือกลายเป็นเด็กก้าวร้าว และมีปัญหาสุขภาพจิต

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการเสริมสร้างสุขภาพ (สสส.) นำเสนอการสอนทักษะการเรียนรู้แบบออนไลน์ด้วยวิธีการเรียนรู้แบบ online support group ในระยะ 7 วัน เพื่อส่งเสริมสัมพันธภาพและลดความรุนแรงในครอบครัว พบว่าเด็กส่วนใหญ่มีความเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นถึงร้อยละ 73 การสื่อสารและรับฟังเด็กเชิงบวกและการให้คำชม จะทำให้เด็กรู้สึกยินดีการใช้องค์ความรู้ดังกล่าว ทำให้เด็กมีสมาธิในการเรียนออนไลน์มากขึ้นโดยไม่รู้สึกกดดันหรือถูกบังคับจากผู้ปกครอง เพราะมีตารางที่ชัดเจน

ปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของเด็ก  เมื่อเด็กรู้สึกไม่มีความสุขหรือสนุกกับการเรียน จะส่งผลต่อวิธีคิด (mindset) หรือทัศนคติ มุมมองที่เด็กมีต่อการเรียนที่ต้องอยู่หน้าจอตลอดเวลา น่าเบื่อ โดนครูบ่น โดนแม่ตำหนิ  เหตุการณ์เหล่านี้จะค่อยๆ ทำลายวิธีคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้นี้เติบโต  กระทั่งอาจกลายเป็นปัญหาต่อการเรียนรู้ของเด็กในอนาคต

องค์กรอนามัยโลก (WHO) แนะนำว่าควรขยับร่างกายให้ได้อย่างน้อยวันละ 60 นาที ในขณะที่เด็กไทยทำได้เพียงร้อยละ 26 ในช่วงปกติ ส่วนช่วงที่มีการล็อกดาวน์เพราะโควิด-19 การเคลื่อนไหวร่างกายลดลงเหลือประมาณร้อยละ 17 ซึ่งอาจส่งผลต่อพัฒนาการและสุขภาพของเด็ก อย่างไรก็ตามผู้ปกครองสามารถส่งเสริมให้เด็กทำกิจกรรมทางกายที่บ้านได้โดยไม่ต้องออกไปข้างนอก

สภาพทางเศรษฐกิจและการทำมาหากินของครอบครัวยุคโควิด-19

รายได้ครัวเรือนที่ลดลงช่วงโควิด-19  จากรายงาน Social Impact Assessment of COVID-19 in Thailand –19 in Thailand ของสำนักงานองค์การสหประชาชาติ ประจำประเทศไทย โดย Oxford Policy Management (OPM) เผยแพร่เมื่อเดือนกรกฎาคม 2563 ยังได้รายงานว่ารายได้ครัวเรือนไทยลดลงโดยเฉลี่ยร้อยละ 11 และปรากฏว่าความยากจนในพื้นที่เขตเมืองสูงขึ้นร้อยละ 18 โดยที่กรุงเทพฯ ได้รับผลรุนแรงที่สุด และแรงงานที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือแรงงานภาคเอกชน โดยเฉพาะผู้มีรายได้ประจำหรือพนักงานประจำซึ่งมีความยากจนสูงขึ้นกว่าช่วงก่อนเกิดการแพร่ระบาดประมาณร้อยละ 20

ครอบครัวเงินน้อย ออมน้อย หนี้ท่วม เงินออมซึ่งเป็นเสมือนลมหายใจสำรองของครอบครัว เมื่อรายได้ลดลงหรือหายไปอย่างฉับพลันและเป็นภูมิคุ้มกันที่สำคัญประการหนึ่งของครอบครัวก็มีสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วง จากข้อมูลการสำรวจรายได้และการออมของครัวเรือนไทยปี 2562 จัดทำโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ ให้ข้อมูลว่า คนยิ่งจน ยิ่งมีความสามารถในการออมน้อย ในขณะเดียวกันยังมีขนาดครัวเรือน (จำนวนสมาชิกในครัวเรือน) ใหญ่กว่าคนรวย นอกจากนี้ ภาพรวมการออมของไทยในปี 2564 ก็มีแนวโน้มที่ลดลง โดยผลสำรวจของศูนย์วิจัยกสิกรไทยระบุว่า เงินออมของครัวเรือนในกรุงเทพฯ ส่วนใหญ่จะสามารถดำรงชีวิตได้โดยไม่เดือดร้อนมากเป็นระยะเวลา 3 เดือน ขณะที่ต่างจังหวัดได้อีก 1 เดือน

การเยียวยาในภาครัฐ ได้แก่ ลดหย่อยการส่งเงินประกันสังคม 3 % การจ่ายเงินโครงการช่วยเหลือลูกหนี้รายย่อย โครงการสินเชื่อ “เสริมพลังฐานราก” และการเยียวยาแรงงานและผู้ประกอบการ 9 สาขากิจการ ส่วนมาตรการช่วยเหลือภาคธุรกิจ  ได้แก่ มาตรการทางด้านการเงิน โครงการเที่ยวด้วยกัน และมาตรการสินเชื่อ

 ประเพณีวัฒนธรรมและครอบครัว

งานศพและการเผาศพยุคโควิด-19  พิธีฌาปนกิจ ที่มีแต่ความเงียบเหงา ว้าเหว่ ทั้งที่ประเพณีทำบุญอุทิศส่วนกุศลหลายวันก่อนการปลงศพตามความเชื่อของแต่ละศาสนา ส่วนหนึ่งเป็นไปเพื่อบรรเทาความเศร้าหมองของบรรดาผู้มีความสนิทสนมใกล้ชิดกับผู้ตายเท่านั้น ส่วนเทศกาลและประเพณีก็จำกัดการรวมตัวของญาติพี่น้อง มีช่องทางออนไลน์เข้ามามีบทบาทในการช่วยให้เทศกาล ประเพณี  บางอย่างพอจะดำเนินต่อไปได้ แต่ต้องยอมรับว่าการขาดการปฏิสัมพันธ์และการรวมกลุ่มแบบพบตัว และสัมผัสทางกายภาพทำให้พลังทางสังคมอ่อนแรงลงไปอย่างมาก

สังคม ชุมชน กับครอบครัว ในสถานการณ์โควิด-19

ในความวิกฤตของสถานการณ์นั้น สังคมและชุมชนได้แสดงบทบาทในการให้การช่วยเหลือและสนับสนุนการดำเนินชีวิตของคนในครอบครัว ได้มีกลุ่มต่าง ๆ เข้ามาช่วยเหลือบรรเทาความทุกข์ยากต่างๆ โดยไม่เป็นทางการ อาทิ  ชื่อของกลุ่ม “เส้นด้าย” “อีจัน” “มูลนิธิกระจกเงา”   และท้ายสุดคือ 6. วิกฤตการณ์น้ำท่วม ปลายปี 2564 : การซ้ำเติมต่อครอบครัวไทย

เราจะเห็นได้ว่า การดำเนินชีวิต ตั้งแต่การเกิด การศึกษา การทำมาหากิน จนถึงการตาย วิถีชีวิตของสมาชิกในครอบครัวตลอดจนประเพณีหลายอย่างที่ดำเนินสืบเนื่องต่อกันมาเป็นเวลานานมีอันต้องเปลี่ยนแปลงให้เข้ากับ “บริบทโควิด-19”จากวิกฤตการณ์ในครั้งนี้ เห็นได้ว่า ความร่วมแรงร่วมใจ ของสมาชิกในครอบครัว และคนในสังคม ในการโอบอุ้ม ช่วยเหลือ แบ่งเบา และบรรเทาความทุกข์ยากซึ่งกันและกัน สะท้อนให้เห็นถึงความพยายามในการทำงานร่วมกันของภาคประชาชน ภาคประชาสังคม และหน่วยงานต่าง ๆ ในยามที่ประเทศเข้าสู่ภาวะวิกฤต รวมทั้งช่องโหว่ต่าง ๆ ที่ควรได้รับการแก้ไขเพื่อให้ประชาชนได้รับความคุ้มครอง ที่ดีขึ้น รวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น สิ่งที่น่าจับตามอง คือ คนรากหญ้าและกลุ่มเปาะบางต่าง ๆ มักเป็นด่านแรกที่ถูกจู่โจมเสมอ   และเป็นกลุ่มที่มีทุนในการป้องกันตัวเองน้อยที่สุดในสังคม  การวางแผนเชิงรุกเพื่อการระงับปัญหาที่เกิดมาซ้ำแล้วซ้ำเล่า และการป้องกันปัญหาใหม่ที่วันนี้ส่งแค่เพียงสัญญาณอ่อนๆ ต้องอาศัยการขบคิดเชิงอนาคต การจัดสรรงบประมาณ กำลังคน เทคโนโลยี และการปรับโครงสร้างที่สอดคล้องกับบริบท การเปลี่ยนของสังคมไทยและสังคมโลก มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งต่อการดำรงอยู่อย่างยั่งยืนของสังคมไทย.     


You must be logged in to post a comment Login

Казино левлучший портал для азартных игроков
Игровые автоматызахватывающая игра начинается сейчас
azino777испытай удачу прямо здесь
1win казинооткрой для себя мир азартных игр
Вулкан платинумавтоматы с высокой отдачей ждут тебя
Казино левгде выигрыши становятся реальностью
Игровые автоматыразвлекайся и выигрывай каждый день
азино три топоранаслаждайся адреналином от побед
Казино 1winкаждая игра — шаг к успеху
Вулкан россиятвой шанс на большой выигрыш
Казино левоснова азартного мастерства
Игровые автоматытоповые игры для каждого
Azino777только для настоящих ценителей риска
1win казинокайф от игры начинается здесь
Вулкан 24где каждый день приносит победы
Казино левновые высоты азартных эмоций
Игровые автоматыгде выигрыши реальны
азино три топорасамые горячие игры ждут
Казино 1winвыигрывайте с комфортом
Казино вулкан россияисследуй мир азартных автоматов
Казино левтвой источник азарта и выигрышей
Игровые автоматыискусство выигрыша ждет тебя
azino777почувствуй азарт и драйв
1win казиноидеальный выбор для азартных игр
Вулкан платинумиграй и побеждай с удовольствием
Казино левнаслаждайся азартом без границ
Игровые автоматылучшие призы ждут тебя
азино три топоратвоя игра начинается здесь
Казино 1winновые уровни азарта и удачи
Вулкан россияначни путь к победе прямо сейчас
Coco chat - Rejoignez nouvelles discussions enrichissantes sur Bed and Bamboo
Chatrandom - Discover exciting chats with new people on Bed and Bamboo
Chatrandom - Entdecke spannenUnterhaltungauf Bed and Bamboo
Chatrandom - Ontdek boeienchats op Bed and Bamboo
Coco chat - Partagez des moments uniques sur Hoodrich France
Chatrandom - Connect and chat on Hoodrich France
Chatrandom - Chatte mit der Hoodrich France Community
Chatrandom - Geniet van chats in Hoodrich France gemeenschap
Coco chat - Connectez-vous pour des échanges passionnants sur I’m Famous 51
Chatrandom - Meet and chat on I’m Famous 51
Chatrandom - Führe spannenGespräche auf I’m Famous 51
Chatrandom - Beleef gesprekkop I’m Famous 51
Coco chat - Discutez avec la communauté Quincaillerie Outillage Thollot
Chatrandom - Explore vibrant conversations at Quincaillerie Outillage Thollot
Chatrandom - Tritt spannendChats bei Quincaillerie Outillage Thollot bei
Chatrandom - Ga mee in boeiengesprekkbij Quincaillerie Outillage Thollot
Coco chat - Rejoignez TurboSystem pour discuter
Chatrandom - Engage in exciting chats at TurboSystem
Chatrandom - Genieße spannenChats bei TurboSystem
Chatrandom - Beleef chatplezier bij TurboSystem